حقوق زن در طلاق توافقی و یا به تعابیر عامه پسندتری مانند حق و حقوق زن در طلاق توافقی و حقوق مالی زن در طلاق توافقی از مسائل مربوط به طلاق توافقی است که در این مقاله بدان می پردازیم.

در ابتدا متذکر می گردد حقوقی مانند مطالبه مهریه، اجرت المثل خدمات زن، نفقه معوقه (یعنی نفقه و خرجی پرداخت نشده زن) و نفقه جاریه (یعنی نفقه ای که از زمان طرح دعوی شروع می شود و از این حیث در مقابل نفقه معوقه است) از جمله حقوق مالی هستند که زن الزام و اجباری برای بخشیدن آنها ندارد.

در مورد حقوق غیرمالی زن در طلاق توافقی مانند حق حضانت و ملاقات فرزند نیز وضعیت به همین گونه است، یعنی زن در مورد چگونگی تعیین محدوده حقوق خود و نیز کیفیت توافق با مرد در طلاق توافقی آزاد است.

بیشتر بدانید: حقوق زنان در خانواده چیست؟

اما این آزادی عمل و اختیار در نحوه استیفای حقوق بیشتر مربوط به دوران زندگی مشترک است و جایی که زن یکی از راه های قانونی برای گرفتن مهریه و طلاق را دارا می باشد.

در فرض طلاق توافقی، معمولا زنان راهی برای طلاق ندارند.

یا اینکه واقعا مستحق گرفتن حکم طلاق هستند اما امکان اثبات تخلفات و ناهنجاری‌های اخلاقی و رفتاری زوج برای آنها مقدور نیست.

مقاله مفید : راههای قانونی طلاق گرفتن زن بر اساس قانون ایران کدامند؟

پس در طلاق توافقی معمولا زنان ناچار به دادن امتیازات مالی و غیرمالی به مردان هستند.

مساله حق و حقوق زنان در طلاق توافقی، تحت‌تأثیر و ناشی از موضع حقوقی برتر مرد در مورد طلاق است.

مگر اینکه مرد به زن وکالت طلاق جامع و تامی در مورد طلاق توافقی ضمن ابقای حقوق مالی زن در طلاق توافقی اعطا نموده باشد.

و ممکن است مرد  علیرغم عدم امکان گرفتن رای طلاق از طرف زن، بر حسب وجدان بیدار خود و به پاسداشت خدمات زن و مصاحبت و زندگی سابق با او، ما به ازای خدمات او در قالب پرداخت حقوقی مانند مهریه و اجرت المثل به وی بپردازد.

گفتنی است متاسفانه چنین موردی با توجه به تنزل سطح عواطف خانوادگی و اجتماعی در ایران کمتر مشاهده می گردند.

بیشتر بدانید: معنا و مفهوم حق طلاق و وکالت طلاق زوجه

با این توضيحات به برخی مهمترین حقوق زنان در طلاق توافقی می پردازیم :

طلاق توافقی و مهریه زن

مهریه از جمله حقوق مالی زن در عقد دائم است که اصولاً و حتی در فرض عدم تمکین و یا خیانت زن به شوهرش، قابل مطالبه است

سوال: در چه حالتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟

مهریه به واسطه طرح دادخواست طلاق توافقی منتفی نمی شود.

با این حال بیشتر اوقات زنان مجبور می شوند از تمام یا قسمتی از مهریه خود برای تحصیل رضایت مرد به طلاق، بگذرند.

اصطلاحا گفته می شود زن مهریه خود را بذل نمود یعنی بخشید.

مرد نیز این بذل(بخشش) را قبول می نماید که حقوقی ها بدان قبول مابذل می گویند.

پس معمولا انصراف از مهریه و بخشش آنها با رضایت مرد با طلاق معاوضه می گردد.

در صورتی که تمام یا بخشی از مهریه طبق مفاد توافقات در طلاق توافقی که البته در رای طلاق(گواهی عدم امکان سازش) و صیغه نامه طلاق قید می گردند، باقی باشد، زن حتی بعد از طلاق نیز می تواند در این باره علیه مرد اقدام نماید.

نفقه در طلاق توافقی

نفقه مایحتاج مادی زن است که پرداخت آن در عقد دائم بر عهده مرد است.

اگر زن بابت نفقه گذشته از همسر خود طلبکار باشد، می‌تواند نفقه گذشته را نیز مطالبه نماید.

همچنين تا زمان وقوع طلاق، پرداخت نفقه زن بر عهده مرد است.

البته اگر زن در حالت نشوز (یعنی عدم تمکین و فرمان نبردن از مرد) باشد استثنائا به او نفقه تعلق نمی گیرد.

با این حال در مورد نفقه نیز معمولا زنان از این حق خود نیز می گذرند تا مرد به طلاق رضایت دهد.

اجرت المثل خدمات زن در طلاق توافقی

اجرت المثل خدمات زن مابه ازای پولی زحمات و خدماتی است که زن در منزل همسر خود متحمل شده است.

البته به شرطی که زن این امور را به رایگان انجام نداده باشد.

اموری مانند شست و شوی لباسها و نظافت خانه و پختن غذا از جمله اموری هستند که در قبال آنها اجرت المثل پرداخت می گردد.

اجرت المثل خدمات زن با احراز شرایط مطالبه آن، هم در دوران زندگی مشترک و هم در موقع طلاق قابل مطالبه است.

اما در اینجا نیز معمولاً زنان از حقوق مالی خود در طلاق توافقی به منظور جلب رضایت مرد  برای طلاق چشم پوشی می نمایند.

جهیزیه در طلاق توافقی

جهیزیه زن از آن اوست و چه در طول زندگی مشترک و چه در موقع طلاق قابل مطالبه است.

مستند دعوی استرداد جهیزیه معمولا لیست یا سیاهه ای است که به امضای زوج رسیده است.

در طلاق توافقی و در مورد استرداد جهیزیه، معمولا مردان سختگیری کمتری نسبت به مهریه، اجرت المثل و نفقه می نمایند.

چرا که ارزش مالی جهیزیه نسبت به سایر حقوق مالی زن در طلاق توافقی، ناچیز است.

 حضانت‌ فرزندان و حق ملاقات آنها در طلاق توافقی

حضانت فرزندان در عین اینکه حق هر یک از پدر و مادر است، تکلیف آنها نیز می باشد.

حضانت و ملاقات فرزند چه پسر یا دختر، از جمله حقوق غیرمالی زن در طلاق توافقی است.

با این حال همچنانکه از عنوان طلاق توافقی برمی‌آید در مورد حضانت فرزندان نیز اصولاً هر توافقی ممکن است مگر اینکه مخالف قوانین آمره باشد.

مثلا علیرغم اینکه مادر نسبت به حضانت فرزند خواه پسر باشد یا دختر، تا هفت سالگی مقدم است، ولی طرفین در توافق نامه طلاق توافقی یا صورتجلسه طلاق توافقی و صورتجلسه دادگاه می توانند حضانت فرزند را به مرد بسپارند.

البته با وجود اعطای حضانت به یکی از زوجین در طلاق توافقی، می توان بعد از وقوع طلاق به جهانی مانند وابستگی طفل به یکی از زوجین و فساد اخلاقی و رفتاری طرفی که حضانت به او سپرده شده است، بازنگری در حضانت و متولی آن را درخواست نمود.

ملاقات طفل نیز از حقوق زن است که در موقع طلاق توافقی و در رای دادگاه، ترتیب و زمان و مکان آن مشخص می گردد.

حضانت ناظر به نگهداری فرزند و مراقبت از اوست.

باید دانست نفقه فرزند بر عهده پدر است هر چند در طلاق توافقی، حضانت به مادر سپرده شده باشد.

از طرفی نماینده قانونی فرزند صغیر در مورد امور مالی و اموال، پدر طفل است.

دادگاه در رای طلاق توافقی ترتیب پرداخت نفقه اطفال را نیز تعیین می نماید.

این مبلغ بر حسب کاسته شدن یا افزوده شدن به ارزش پول، قابل تعدیل است.

مسائل مربوط به حقوق زن در طلاق توافقی و وضعیت موضوعاتی مانند مهریه، نفقه، حضانت و اجرت المثل  در طلاق توافقی به اختصار مطرح گردید.

نویسنده: مسعود فریدنی

وکيل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

تلفن تماس‌ :۰۹۱۲۳۹۷۸۱۱۷