قولنامه ماشین یا مبایعه نامه خودرو از جمله قراردادهایی است که بواسطه لزوم و انتقال رسمی خودرو ی مورد معامله در دفاتر اسناد رسمی، دارای اهمیت می باشد.

اهمیت از این جهت که ممکن است بین زمان تنظیم قولنامه ماشین یا مبایعه نامه خودرو با تاریخ تنظیم سند رسمی انتقال خودرو مورد معامله در دفترخانه اسناد رسمی فاصله زمانی ای حایل گردد.

در این مدت ممکن است خریدار یا فروشنده به مغبون شدن خود بواسطه فروش به قیمت پایین تر از قیمت معمول بازاری یا خرید به قیمتی بالاتر از بهای معمول در بازار  برای چنین خودرویی معتقد باشند.

 ضمن اعلام آنکه به نظر ، بین دو مفهوم (( قولنامه )) و (( مبایعه نامه )) تفاوت وجود دارد به این خلاصه که قولنامه در واقع تعهد به بیع است ولی مبایعه نامه همه عناصر وقوع و تحقق بیع را دارا می باشد و ما در اینجا مسامحتاً و بر اساس استعمال روزمره مردم این دو واژه را در کنار هم آورده ایم والا منظور در اینجا همان بیع نامه ( قرارداد فروش خودرو ) می باشد و از عبارت قولنامه ماشین ، معنای اصطلاحی حقوقی آن را اراده ننموده ایم ؛ نهایتاً طی بندهای زیر به توضیح موضوع و ارائه نمونه قولنامه ماشین یا به تعبیر دقیق تر نمونه مبایعه نامه خودرو می پردازیم :

۱- لزوم توجه به ثبت رسمی معاملات خودرو در موقع تنظیم قولنامه ماشین

 وقتی قرارداد فروش ماشین ، قولنامه یا مبایعه نامه خودرو تنظیم می نمایم بایستی توجه نمائیم که در حال حاضر از نظر قانونی و بر خلاف آنچه نیروی انتظامی و پلیس راهور اعلام می دارند ، معاملات خودرو بایستی در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسند.

 مستند قانونی این مهم ماده ۲۹ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی می باشد که اشعار می دارد : نقل و انتقال خودرو به موجب سند رسمی انجام می شود ، دارندگان وسیله نقلیه مکلفند  قبل از هرگونه نقل و انتقال وسایل مذکور در دفاتر اسناد رسمی ، ابتدا به ادارات راهنمایی و رانندگی و یا مراکز تعیین شده از سوی راهنمایی برای بررسی اصالت وسیله نقلیه ، هویت مالک ، پرداخت جریمه ها و دیون معوق و تعویض پلاک به نام مالک جدید مراجعه نمایند. )) بنابراین ممکن است در فاصله تنظیم قولنامه یا مبایعه نامه دستی ماشین با تاریخ محضر و انتقال رسمی سند به نام خریدار ، اتفاقاتی مانند کشف فروش خودرو  با قیمت بالاترِ چشمگیر از قیمت معمول بازار ، کشف عیب ارسالی خودرو و… رخ دهد.

در اینجاست که طرفین باید در تنظیم شروطی مانند تاریخ تنظیم سند رسمی ( روز محضر ) ، اسقاط ( از بین بردن ) موارد قانونی فسخ مانند معیوب بودن خودرو ، ضرر خریدار  یا فروشنده حسب مورد  بابت گران خریدن یا ارزان فروختن چشمگیر ، تأخیر در پرداخت ثمن و… تأمل بیشتر نمایند.

بیشتر بدانید: نمونه دادخواست الزام به تنظیم سند

اگر طرفین به سلامت خودرو و یا منصفانه بودن قیمت آن مطمئن نیستند بهتر است شرط (( اسقاط کافه خیارات )) یعنی از بین بردن و ساقط کردن موارد پیش گفته فسخ قرارداد ماشین و سایر موارد مربوطه را از نمونه ها و فرم خام مبایعه نامه خودرو حذف نمایند.

از سوی دیگر اگر به هر علتی قصد دارند که مدت بیشتری در مورد سلامت خودرو و قیمت آن تحقیق نمایند ، می توانند با وجود تنظیم قرارداد فروش ( قولنامه فروش ماشین ) شرط اسقاط کافه خیارات را حذف و تاریخ تنظیم سند رسمی را با فاصله بیشتری از تاریخ تنظیم مبایعه نامه دستی خودرو تعیین نمایند.

پس آنچه در نمونه مبایعه نامه خودرو زیر آمده است بر حسب شرایط معامله و اطمینان خریدار و فروشنده از انجام یک معامله خوب، قابل تغییر و ویرایش مجدد و دلخواه طرفین است :

۲- نمونه مبایعه نامه خودرو ( نمونه قولنامه ماشین )

ماده یک : طرفین مبایعه نامه خودرو

الف ) فروشنده : آقا/ خانم … فرزند…. شماره شناسنامه ….کد ملی …. متولد …. صادره از …. تلفن …. یه نشانی …

ب)خریدار: آقا/ خانم … فرزند…. شماره شناسنامه ….کد ملی …. متولد …. صادره از …. تلفن …. یه نشانی …

ماده دو : مشخصات خودرو مورد معامله

مورد معامله عبارت است از یک دستگاه خودرو………مدل…. رنگ….با شماره انتظامی …..شماره  شاسی…. و شماره موتور …. با تمام توابع آن

ماده سه : ثمن و مبلغ خودرو و مورد معامله

بهای مورد توافق خودرو مبلغ                    ریال معادل                  تومان ،تعیین و مورد تراضی قرار گرفت.

۱-۳ همزمان با تنظیم این مبایعه نامه مبلغ                   ریال نقداً پرداخت گردید.

۲-۳ همزمان با تعویض پلاک خودرو در مرکز تعویض پلاک مبلغ                   ریال پرداخت خواهد شد.

۳-۳ الباقی ثمن معامله یعنی                        ریال همزمان یا انتقال رسمی خودرو  مورد معامله در دفترخانه پرداخت می گردد.

ماده چهار : شرایط مبایعه نامه

۱-۴ تاریخ تنظیم سند رسمی برابر ؛ است مورخ            در دفترخانه اسناد رسمی شماره           که طرفین با همراه داشتن مدارک قانونی در دفترخانه حاضر و خریدار موظف به همراه داشتن و تأدیه الباقی معامله می باشد.

۲-۴ با توجه به تحویل خودرو مورد معامله در تاریخ این مبایعه نامه ، کلیه مسئولیت های حقوقی و قانونی احتمالی و هزینه هایی مانند عوارض شهرداری و نیز جرایم رانندگی و مالیات تا تاریخ مذکور بر عهده فروشنده و از این تاریخ به بعد بر عهده خریدار است.

۳-۴ گواهی  سر دفتر که حاوی اعلام مواردی مانند همراه داشتن یا نداشتن الباقی ثمن معامله توسط خریدار و نیز همراه داشتن مدارک نقل و انتقال خودرو توسط فروشنده و تسویه بدهی های قانونی است ، ملاک عمل می باشد.

۴-۴ اسقاط همه اختیارات قانونی برای فسخ قرارداد از جمله خیار غبن فاحش و افحش از طرفین به عمل آمد.

۵-۴ در صورت عدم حضور هر یک از طرفین در موعد محضر، طرف دیگر مجاز به مطالبه ۲۰ درصد از کل مبلغ این قرارداد به عنوان وجه التزام می باشد و مطالبه این مبلغ و دریافت آن نافی ایفای تعهد اصلی فروشنده مبنی بر انتقال رسمی خودرو  مورد معامله نیست.

ماد ه پنجم : نسخ قرارداد

این قرارداد در دو نسخه یکسان تنظیم ، امضاء و در حضور شهود مبادله گردید.

محل امضای فروشنده                                      خریدار                                     شهود  

همانطور که گفته شد درج شرط اسقاط کافه خیارات ( از بین بردن موارد قانونی فسخ ) بسته به شرایط معامله و اینکه آیا طرفین از سالم و بی عیب بودن خودرو و مناسب بودن قیمت آن آگاه هستند یا خیر ؟

قابل درج یا عدم درج می باشد و الزامی به درج چنین شرطی نیست حتی با وجود اینکه چنین شرطی در نمونه سند های قطعی بیع خودرو در دفاتر اسناد رسمی ، تعبیه شده است ، به نظر امکان حذف آن از سند  وجود دارد ، توصیه ما این است که بر اساس شرایط خود و وضعیت معامله اقدام به تنظیم قولنامه ماشین یا مبایعه نامه خودرو نمایید.

و بدون شک تسلیم شدن در مقابل متن ها و نمونه و فرم های مبایعه نامه خودرو بدون توجه به موارد بالا ، بعضاً ممکن است دردسر ساز گردد.

نویسنده : مسعود فریدنی

وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

تلفن : ۰۹۱۲۳۹۷۸۱۱۷