نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری:نکات و مسائل

دعاوی دیوان عدالت اداری دعاوی شهرداری ها

نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری بر خلاف سایر شکایات و دعاوی،برای بیشتر افراد چندان روشن نیست .

نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری

مثلاً نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری در ارتباط با آرای کمیسیون های مواد ۱۰۰ و ۷۷ شهرداری  چگونه است ؟

همینطور نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری در ارتباط با مصوبات خلاف قانون دستگاه های دولتی دارای نکاتی است که ممکن است مورد سوال مراجعین به دیوان عدالت اداری و حتی برخی حقوقدانان باشد.

ما در این مقاله سعی نموده ایم در مورد نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری طی چند بند توضیحاتی ارائه نماییم:

۱- نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری در مورد آرای کمیسیون های اداری

 برای شکایت از آرای کمیسیون های اداری ، علاوه بر اینکه لازم است رأی کمیسیون یا هیأت اداری، قطعی باشد ، مهلت اعتراض به رأی نیز نباید منقضی شده باشد.

منظور از آراء و تصمیمات قطعی کمیسیون های  مورد نظر این است که یا از شعبه تجدید نظر آن کمیسیون ها ، رأی قطعی صادر شده باشد یا اساساً رسیدگی در کمیسیون مورد نظر، سیدگی تک مرحله ای و رأی قطعی و غیرقابل اعتراض باشد( مانند کمیسیون موضوع ماده ۷۷ قانون شهرداری و کمیسون مشاغل مزاحم موضوع بند۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری) و یا اینکه رأی بدوی قابل اعتراض ، بواسطه عدم اعتراض ذی نفع ، قطعیت یافته باشد.

در مهلت بودن شکایت در دیوان عدالت اداری ، نیز یکی از شرایط طرح شکایت صحیح به آراء کمیسیون ها در دیوان عدالت اداری است .

مهلت اعتراض به آراء کمیسیون ها یا هیأت های اداری ، سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا تصمیم قطعی آنهاست .

اگر فرد مورد نظر ، مقیم خارج از ایران باشد ، مهلت اعتراض از تاریخ ابلاغ رأی قطعی ، شش ماه خواهد بود .

منظور از کمیسیون های اداری ، تمامی هیأت ها و کمیسیون های اداری و دولتی و یا شهرداری است که در قوانین مختلف به آنها اشاره شده است . مانند کمیسیون های موضوع مواد ۷۷  و ۱۰۰ قانون شهرداری ، هیأت گزینش ادارات ، هیأت های مالیاتی ، کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیر زمینی ، هیأت های رسیدگی کننده به تخلفات اداری و شعب تعزیرات حکومتی.

طرف شکایت در شکایات علیه کمیسیونها یا هیأت های اداری در واقع همان کمیسیون یا هیات صادر کننده رای می باشد زیرا کمیسیون ها و یا هیاتهای اداری دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند .

 ولی رویه عملی بیشتر به این صورت است که علاوه بر نام هیأت متشاکی ارگان مربوطه نیز در ردیف متشاکیان قرار می گیرد .

رسیدگی شعب دیوان عدالت اداری به آرای کمیسیونها، به تعبیر قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت ادرای ، منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات انجام می گیرد .

در واقع اگر شعبه دیوان عدالت ادری، رأی مورد اعتراض هیأت یا کمیسیون متشاکی را صحیح بداند ، آن رأی را ابرام ( تأیید ) می نماید .

اگر اشتباه جزئی که به اساس رأی لطمه وارد نماید داشته باشد ، آن را اصلاح می نماید .

اما اگر رأی هیأت متشاکی ، دارای ایراد شکلی یا ماهوی و موثر باشد ، شعبه رسیدگی کننده همه موارد را تعیین و برای رفع آنها ، پرونده را به مرجع مربوط ، اعاده می نماید .

کمیسیون یا هیأت طرف شکایت ، باید نسبت به برطرف نمودن نواقص و اشکالات اعلامی دیوان ، اقدام نموده و پس از آن رأی بدهد .

در اینجا ممکن است علیرغم لحاظ دستورات دیوان ، مجدداً هیأت یا کمیسیون متشاکی ، بر تصمیم قبلی خود اصرار نماید یا رأی متفاوتی صادر نماید ولی در این مرحله نیز شاکی پرونده به رأی صادره اعتراض داشته باشد.

در قانون جدید دیوان عدلت اداری مقرر شده در این حالت اگر شعبه مربوطه دیوان ، تصمیم و یا رأی دوم را نیز مغایر قانون و مقررات تشخیص دهد ، آن را نقض نموده و در ماهیت مبادرت به صدور رأی نماید .

این نوآوری درخور ستایش و تمجید است چون از ادامه چرخه طرح دعوی و ارسال و عودت پرونده به کمیسیون های اداری جلوگیری می نماید .

شایان ذکر است اشخاص حقوقی حقوق  عمومی مانند بانک ملی ایران نمی توانند به آرای کمیسیون های اداری مانند کمیسیون ماده ۱۰۰ و رأی تخلفات ادرای در دیوان عدالت اداری ،اعتراض نمایند .

در مورد امکان اعتراض مراجع یاد شده به آرای کمیسیون های اداری در دادگاه های عمومی، اختلاف نظر است .

۲- نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری راجع به تصمیمات و اقدامات واحد های دولتی

 در دیوان عدالت اداری به شکایت از تصمیمات و اقدامات اشخاص حقوقی غیر دولتی ، مانند کانون وکلای دادگستری و بانک های رسیدگی نمی شود ولی شرکت های دولتی و سازمان تأمین اجتماعی و شهرداری ها مانند دستگاه های دولتی طرف شکایت قرار می گیرند.

در این باره مصادیق شکایت از واحد های دولتی بسیار متنوع و فراوان است و دعاوی استخدامی ، شکایات علیه شهرداری ها ، دعاوی کارگر و کارفرما و سازمان تأمین اجتماعی عمده ترین دعاوی این بخش هستند.

در مورد تأمین اجتماعی، بحث حق بیمه و مقرری  بیمه بیکاری ، مستمری و بازنشستگی، در مورد دعاوی استخدامی ، تبدیل وضعیت خدمتی ، صدور ، اصلاح یا ابطال حکم بازنشستگی ، حقوق و مزایا و پاداش ها و جذب و درخواست استخدام و در مورد دعاوی کارگری ، بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور ، شکایت از رأی اخراج ، و مطالبه حقوق و مزایای موضوع قانون کار و در مورد شهرداری ها ( غیر از شکایت از آثار کمیسیون های شهرداری ) شکایات مربوط به صدور با ابطال پروانه ساختمانی ، تملکات شهرداری و درخواست صدور حکم بر احراز وقوع تخلف شهرداری ، از مهمترین دعاوی می باشند .

در مورد شکایت از آرای کمیسیون های اداری و نیز تصمیمات و اقدامات واحد های دولتی ، شاکی باید خواسته را به درستی تعیین نماید ، در مورد شکایت از رأی کمیسیون های اداری ، به صدور معمول نقض یا ابطال رأی کمیسیون طرف دعوی به عنوان خواسته تعیین می گردد .

اما راجع به شکایت از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی ، موضوع کمی متفاوت است یعنی خواسته، بسته به شرایط شاکی و موقعیت او تغییر می یابد.

 برای نمونه در جایی که شاکی تنها در مقام اثبات تخلف سازمان طرف دعوی است ، مطالبه خسارت به جهت عدم صلاحیت دیوان عدالت اداری برای رسیدگی به چنین موضوعی ( چه به صورت جداگانه چه به همراه خواسته ای مانند احراز وقوع تخلف) نباید به عنوان خواسته تعیین شود یا اینکه برای رسیدگی به دعوی الزام شهرداری به صدور پروانه ، شاکی باید مقدمات اداری لازم مانند مراجعه به شهرداری و ارائه درخواست به آن سازمان را ابتدائاً انجام داده باشد .

یا اینکه اگر سازمانی از طرح موضوع در کمیسیون اداری خود امتناع می نماید ابتدا باید الزام آن سازمان را به طرح موضوع در کمیسیون مربوطه درخواست نمود . نه اینکه صدور حکمی را درخواست نمود که در واقع با رأی مثبت کمیسیون پیش بینی شده در قانون می بایست، صادر و برقرار شود نه بر اساس رأی مستقیم دیوان عدالت ادرای .

به هر حال خواسته، اصلی ترین قسمت دادخواست است و در قسمت شرح خواسته بایستی دلایل و استدلال های لازم به نحو روشن و مختصر به دیوان اعلام گردد .

هزینه دادرسی طرح دعوی در دیوان عدالت اداری برابر ماده ۱۹ دیوان در مرحله بدوی ، سیصد هزار ریال و برای مرحله تجدید نظر ، دویست هزار ريال است که معمولاً در سال های اخیر این مبالغ افزایش یافته اند .

در حال حاضر ثبت دادخواست در دفاتر استانی دیوان عدالت اداری و یا ساختمان مرکزی دیوان عدالت اداری واقع در تهران ، اتوبان ستاری شمال ، بلوار مخبری ، نبش خیابان ایران زمین ( واحد دبیرخانه _ طبقه همکف ) انجام می پذیرد .

تهیه تصویر از لایحه ابزاری طرح شکایت و یا یادداشت برداری از لایحه متشاکی برای اطلاع از دفاعیات و بیانات طرح دعوی موثر بوده و از این رو اقدام در این باره پیشنهاد می گردد .

دادخواست و ضمائم در مورد اعتراض به آرای کمیسیون های اداری و شکایت از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی به تعداد متشاکیان بعلاوه یک نسخه تقدیم می گردد .

۳- نحوه شکایت در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ، سه نوع رأی صادر می نماید یا دادنامه های ابطالی یا رأی ایجاد رویه و یا رأی وحت رویه.

آرای ابطالی همانگونه که از نام آنها پیداست راجع به مصوبات دستگاه های دولتی یا شهرداری ها و موسسات عمولی غیر دولتی است که مفاد آنها مغایر شرع یا قانون است یا در صلاحیت مرجع تصویب کننده نمی باشد .

شکایت از مصوبات غیر قانونی در قالب درخواست و طی لایحه مطرح می گردد و نیاز به تنظیم شکایت در فرم دادخواست و پرداخت دادرسی نیست و شرط ذی نفع بودن نیز در این دسته از شکایات، ضروری نیست .

مهمترین مساله در چنین شکایاتی، ذکر دلایل و موارد اعتراض از جهت مغایرت مصوبه ( بخشنامه ، آیین نامه ، دستورالعمل و … ) با شرع یا مواد قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده است . مطالعه آرای ابطالی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ، گویای تخصصی بودن این دسته از دعاوی است .

رأی وحدت رویه در موضع و موقع صدور آرای متعارض صادر می شود. بعد از صدور رأی وحدت رویه ، حکم یا احکامی غیرصحیح اعلام می گردد.

 در اینجا با وجود قطعیت آن دادنامه ها ، شخص ذی نفع ظرف یکماه از تاریخ درج رأی در روزنامه رسمی می تواند مجدداً از رأی صادره، تجدیدنظرخواهی نماید .

در این فرض،پرونده به شعبه تجدیدنظرخواهی که قبلاً در پرونده دخالت نداشته است ارجاع می شود و شعبه مذکور موظف است به موضوع رسیدگی و طبق رأی وحدت رویه تصمیم گیری نماید .

رأی ایجاد رویه در زمانی صادر می شود که حداقل پنج رأی مشابه هم از دو یا چند شعبه دیوان صادر شده  باشد، در اینجا رئیس دیوان می تواند موضوع را در هیأت عمومی مطرح نماید .

اگر هیأت عمومی مفاد آراء مشابه را قانونی بداند ، رأی ایجاد رویه صادر می نماید .

اثر صدور رأی ایجاد رویه هیأت عمومی دیون عدالت اداری این است که رسیدگی به شکایات موضوع آرای مشابه در شعب دیوان به صورت خارج از نوبت و بدون ارسال نسخه دادخواست و ضمائم برای طرف شکایت انجام می گیرد.

تمامی آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای مراجع اداری و شعب دیوان عدالت اداری ، لازم الاتباع می باشند.

در مورد شکایت از مصوبات دولتی به استناد غیرشرعی بودن ، نظر شورای نگهبان اخذ می شود و این نظر برای هیأت عمومی دیوان عدالت ادرای ، لازم الاتباع می باشد .

کلیات موضوع نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری در یک تقسیم بندی بر اساس طرف شکایت و موضوع شکایت بیان شد .

و یقیناً برای اطلاع از نحوه شکایت به دیوان عدالت اداری در مورد هر یک از موضوعات و بسته به اینکه چه سازمانی طرف دعوی باشد،مطالب حقوقی و نکات زیادی وجود دارد که نیاز به نگارش مقالات جدید دارد.

چنانچه برای طرح شکایت در دیوان عدالت اداری علیه شهرداری ها و دستگاه های دولتی،نیاز به وکیل یا مشاوره حقوقی دارید،می توانید برای گرفتن وقت ملاقات با شماره تلفن ۰۹۱۲۳۹۷۸۱۱۷ تماس بگیرید.

 

ارسال پاسخ

*