زمین بایر چیست ؟/ زمین بایر یکی از مفاهیم حقوقی در حوزه حقوق املاک و دعاوی و امور شهرداری و زمین شهری است.

در واقع شناخت انواع زمین از نظر حقوقی و مسائلی مانند ابعاد حقوقی فروش زمین بایر و تزلزل مالکیت زمین بایر در برخی اراضی و تشخیص اراضی بایر و دایر از موضوعاتی هستند که پرسشگر حقوقی را به طرح این سوالات که زمین بایر چیست و اینکه زمین بایر کشاورزی چه تفاوتی با زمین بایر شهری دارد،سوق می دهد.

پیشنهاد بازدید: زمین موات چیست؟

ما در بندهای زیر به اختصار مطالبی در مورد زمین بایر بیان می نماییم.

تعریف زمین بایر چیست ؟

زمین بایر به اعتبار وضعیت استفاده کردن یا معطل گذاشتن زمین ،یکی از انواع زمین از نظر حقوقی است که تفاوت های آشکاری با زمین دایر و بخصوص زمین موات دارد.

به بیان ساده می توان گفت زمین بایر زمینی است که قبلاً از آن استفاده و بهره برداری می شده و در هر صورت ابتدا از حالت موات خارج و احیاء گردیده است ولی بعدها رها شده و به وضعیت زمین موات درآمده است.

در قوانین مختلف تعریف هایی از زمین بایر ارائه شده است.

تعریف زمین بایر کشاورزی

در بند « د» ماده یک قانون نحوه و اگذاري و احياء اراضي در حكومت جمهوري اسلامي ايران

مصوب ۱۳۵۸/۶/۲۵آمده است:

«زمينهائي است كه سابقه احياء دارد ولي بعلت اعراض و عدم بهره برداري براي مدت ۵ سال متوالي بدون عذر موجه متروك مانده و يا بماند.»

چون این قانون از نظر مکانی بر اراضی شهری شمولیت ندارد لذا می توان گفت تعریف زمین بایر کشاورزی مطابق تعریف مذکور در این قانون است که البته لزوماً بایستی توسط مجریان مورد پیروی قرار گیرد.

این تعریف مقدمه ای برای تحدید حدود مالکانه گردیده است.زیرا در «مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامی در خصوص حل مشکل اراضی بایر » که در جلسه مورخ ۲۵/۵/۱۳۶۷ به تصویب رسیده است، آمده است:

کلیه اراضی بایر در سراسر کشور در صورت اعراض صاحبان آنها بلاعوض در اختیار دولت قرار می گیرد و در صورت عدم اعراض ، مالکین اراضی بایر به دلیل ضرورت، ملزم به کشت بر اساس ضوابط کشاورزی یا فروش یا اجاره یا مزارعه زمین بایر خود هستند . چنانچه از تاریخ ابلاغ ظرف مدت یکسال اقدام به یکی از موارد فوق ننمایند وزارت کشاورزی راسا” و یا توسط هیات هفت نفره واگذاری زمین ، از طرف مالک برای کشاورزی و دامداری به قیمت عادلانه زمان تصویب این قانون ( ۲۵/۵/۱۳۶۷ ) خواهد فروخت.

بنابراین فروش زمین بایری که تشخیص بایر بودن آن سالها بعد از مصوبه فوق الذکر بوده باشد،بر اساس قیمت سال ۱۳۶۷انجام خواهد شد که به روشنی موجب تضرر مالک می گردد.

لذا خریداران زمین های کشاورزی احتیاطاً بهتر است از دایر یا بایر بودن زمین مورد نظر و مدت احتمالی عدم بهره برداری از زمین توسط ایادی قبل اطمینان حاصل نمایند.

زمین بایر شهری چیست ؟

زمین بایر شهری همانطور که از عنوان آن برمی آید تنها راجع است به اراضی شهری اعم اراضی واقع در حریم شهر و اراضی واقع در محدوده قانونی شهرها.

در ماده ۵ قانون زمین شهری مصوب سال ۱۳۶۶ می خوانیم:

«اراضي داير زمينهائي است كه آن را احياء و آباد نموده اند و در حال حاضر داير و مورد بهره برداري مالك است زمينهاي داير مشمول اين قانون صرفاً اراضي كشاورزي يا آيش اعم از محصور يا غير محصور ميباشد.»

فروش زمین بایر شهری

مستند قانونی فروش اراضی بایر شهری ماده ۹ قانون پیش گفته است که تصریح داشته است:

وزارت مسكن و شهرسازي موظف است زمينهاي مورد نياز براي امر مسكن و خدمات عمومي را ضمن استفاده از كليه اراضي موات و دولتي در شهرهائي كه به پيوست اين قانون بدليل عدم تكاپوي اراضي مذكور در اين شهرها ضرورت آن حتمي است به ترتيب از زمينهاي باير و داير شهري تأمين نمايد .

مالكان اراضي باير و داير شهري اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي و بنيادها و نهادها و ارگانهاي دولتي و غير دولتي موظفند زمينهاي مورد نياز دولت يا شهرداريها را كه موضوع اين قانون است بمنظورهاي ذيل و با تقويم دولت به آنها ( دولت و شهرداريها ) بفروشند .

با این ترتیب مستند قانونی فروش زمین بایر توسط دولت اعم از زمین بایر کشاورزی یا زمین بایر شهری روشن گردید.

از متن ماده ۹ قانون زمین شهری می توان به تفاوت های انواع زمین از نظر حقوقی (موات،بایر و دایر) پی برد.

ترتیب تامین زمین مورد نیاز برای سکونت و خدمات عمومی از زمین های موات و سپس زمین های بایر و در وهله آخر زمین های دایر نکته مورد نظر در این خصوص است.

همچنین مشخص است که مالکیت زمین بایر نسبت به مالکیت زمین دایر متزلزل تر است و از طرفی به طور آشکاری حقوق مالکانه زمین های بایر نسبت به زمین های موات(که در مورد اخیر اصولاً و جز در مواردی مانند مستثنیات اراضی ملی و مرتعی و یا تعلق گرفتن ۱۰۰۰ متر زمین به استناد ماده ۷ قانون زمین شهری،حقوقی برای متصرفین متصور نیست) از ثبات و حمایت حقوقی بهتری برخوردار است.

بیشتر بدانید : زمین دایر شهری و زمین دایر کشاورزی

این مطلب با موضوع تعریف زمین بایر ، زمین بایر شهری ،زمین بایر کشاورزی و اینکه زمین بایر چیست ،تدوین گردیده است.

کاربران گرامی: این دفتر از ارائه مشاوره رایگان معذور می باشد. ارائه مشاوره و سایر خدمات حقوقی مستلزم پرداخت هزینه است.

تدوین: مسعود فریدنی

وکیل پایه یک دادگستری

تلفن: ۰۹۱۲۳۹۷۸۱۱۷