شورای اسلامی شهر باقر شهر از توابع استان تهران،مبادرت به وضع عوارضی با عنوان عوارض و بهای خدمات بر احداث گورستان و دفن اموات در حوزه شهرداری باقرشهر،نموده است که این مصوبه مورد اعتراض و شکایت مدیر عامل سازمان بهشت زهرا در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفته و هیأت مذکور به شرح گردشکار و رای زیر،در این مورد اظهارنظر نموده است:

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تعرفه شماره (۳-۷) شورای اسلامی باقر شهر تحت عنوان تعرفه  وضع و برقراری عوارض و بهای خدمات بر احداث گورستان و دفن اموات در حریم شهر باقر شهر توسط سازمان بهشت زهرا (س)
گردش کار: مدیرعامل سازمان بهشت زهرا (س) وابسته به شهرداری تهران به موجب شکایت نامه شماره ۱۴۷۴۴۰/۶۱۲-۱۳/۲/۱۳۹۴ اعلام کرده است که:
” ریاست محترم دیوان عدالت اداری
موضوع: درخواست ابطال مصوبه شماره (۳-۷) شورای اسلامی شهر باقرشهر
با سلام
احتراماً، به استحضار می رساند: ۱- مطابق بند ۱۳ ماده ۵۵ قانون شهرداری یکی از وظایف شهرداری ایجاد غسالخانه گورستان، تهیه وسایل حمل اموات و مراقبت و انتظام امور آنها می باشد و سازمان بهشت زهرا به عنوان سازمان اجتماعی خدماتی در راستای نظارت سیاستگذاری و به طور کلی ایجاد، توسعه، ساماندهی و چگونگی بهره برداری از گورستانهای شهر اعم از فعال، متروکه، عمومی، خصوصی، موقوفه، قبور شهداء کلیه گورستانهای موجود و

آتی متناسب با نیازهای جمعیتی شهر تهران و نظارت دقیق بر رعایت موازین شرعی و بهداشتی کفن و دفن و انجام مراسم و تشریفات مذهبی در چهارچوب قوانین و مقررات موضوعه ایجاد و مشغول به فعالیت می باشد.
۲- اخیراً شورای اسلامی شهر باقر شهر مصوبه ای مبنی بر اینکه سازمان بهشت زهرا(س) به ازای هر نفر قبر به عبارتی به ازای دفن هر نفر متوفی معادل ۱۰ درصد از کلیه هزینه های دریافتی تحت هر عنوانی را به حساب شهرداری باقرشهر واریز می نماید و در بند ۲ مصوبه مذکور مقرر گردید کلیه قبوری که در سنوات گذشته احداث گردیده نیز مشمول این مصوبه می گردد که بنا به دلایل و مستندات ذیل
۳- به موجب صورتجلسه مورخ ۲۳/۷/۱۳۸۷ فی مابین استانداری تهران، شورای اسلامی و شهرداری تهران و شورای اسلامی شهر باقر شهر در خصوص هماهنگی جهت توسعه بهشت زهرا مقرر می گردد با توجه به  نزدیک بودن طرح توسعه بهشت زهرا(س) شهر باقرشهر، شهرداری تهران و سازمان بهشت زهرا خدماتی چون احداث فضای سبز، احداث دیوار حد فاصل، ایجاد زیرگذر به منظور عبور و مرور وسایط نقلیه از محل بهشت زهرا، احداث تقاطع غیر همسطح، جابه جایی محل ایستگاه مترو به منظور بهره برداری شهروندان باقر شهر از آن و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی شهر باقر شهر (تخصیص اتوبوس و تاکسی) اقدام نماید که شهرداری تهران خدماتی بسیار گسترده تر از آنچه مقرر بوده برای شهروندان شهر باقرشهر در نظر گرفته است و استانداری نیز نسبت به اصلاح حریم شهر باقرشهر اقدام نماید.
۴- به موجب صورتجلسه مورخ ۱۸/۸/۱۳۸۴ فی مابین سازمان بهشت زهرا(س) و شورای اسلامی و شهرداری باقر شهر، شهرداری باقرشهر موافقت خود را با توسعه بهشت زهرا جهت دفن صحیح و بهداشتی و شرعی اموات شهروندان تهرانی و حتی خارج از تهران اعلام داشته است و در مقابل نیز خدمات گسترده ای از سوی شهرداری تهران و سازمان بهشت زهرا به شرح بند فوق برای این شهر در نظر گرفته است.

  ۵- همان گونه که مستحضرید اساساً با تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۳۸۷ و به موجب ماده ۵۰ قانون مذکور برقراری هرگونه عوارض و سایر وجوه برای انواع کالاهای وارداتی و تولیدی و همچنین ارائه خدمات که در این قانون تکلیف مالیات و عوارض آنها معین شده است، همچنین برقراری عوارض به درآمدهای ماخذ محاسبه مالیات، سود سهام شرکتی … توسط شوراهای اسلامی و سایر مراجع ممنوع می باشد.
۶- طبق ماده یک قانون مذکور عرضه کالاها و ارائه خدمات در ایران و همچنین واردات و صادرات آنها مشمول مقررات این قانون می باشد و به موجب ماده ۵ قانون موصوف ارائه خدمات مشمول پرداخت عوارض در آن قانون، انجام خدمات برای غیر در قبال مابه ازاء می باشد و در مانحن فیه شهرداری باقر شهر هیچگونه خدماتی به قبور بهشت زهرا ارائه نداده و نمی دهد.
۷- نه تنها شهرداری باقرشهر هیچگونه خدماتی به قبور بهشت زهرا ارائه نمی نماید و در عوض شهرداری تهران جهت توسعه و پیشرفت باقرشهر خدمات زیادی چون توسعه مترو و شبکه حمل و نقل عمومی و فضای سبز و غیره به شهروندان این شهر ارائه می دهد.
۸- مطابق بند ۸ ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده اموال غیر منقول از جمله مواردی هستند که از پرداخت مالیات و عوارض معاف می باشند و از آنجا که قبور نیز طبق تصرف ماده ۱۲ قانون مدنی جزء اموال غیر منقول بوده لذا شورای اسلامی شهر باقرشهر فاقد اختیار قانونی جهت وضع عوارض برای آن می باشد.
۹- ماده یک مصوبه «مجوز توسعه گورستان بهشت زهرا(س)» مصوب ۱۳۸۷ تصریح دارد بر اینکه اقدام فوق (توسعه گورستان در محل مورد تنازع) در اجرای مصوبه مذکور و در راستای توافقنامه تنظیمی فی مابین استانداری تهران، شورای اسلامی شهر تهران و شهرداری تهران و شورای اسلامی و شهرداری شهر باقرشهر بوده و بر اساس آن انتزاع میزان مساحت مورد نیاز جهت توسعه گورستان بهشت زهرا(س) از حریم باقرشهر و الحاق آن به حریم شهر

تهران مورد موافقت واقع و در اختیار سازمان بهشت زهرا(س) قرار گرفته است. لذا تنظیم توافقنامه مزبور که به شرح یاد شده استانداری احد از طرفین انعقاد این توافق بوده است، صحیحاً و منطبق با ضوابط و قوانین حاکمه معمول و استنکاف شهرداری و شورای شهر باقر شهر از مفاد توافق مزبور و به طریق اولی ایجاد هرگونه دخالت و یا مزاحمت در امور مربوط به گورستان بهشت زهرا(س) (از هر طریق اعم از طرح چنین موضوعات و درخواستهایی و …) با  وجود توافق مذکور فاقد جایگاه و موضوعیت می باشد. مهمتر اینکه رویکرد شهرداری تهران و سازمان موصوف در ارائه خدمات مورد نظر به شهروندان و مراجعین (که بخشی از این خدمات به صاحبان متوفی و هموطنان در سایر اقصی نقاط کشور و با نهایت تکریم و در اقل زمان ممکن انجام می شود) به هیچ وجه انتفاعی و اقتصادی نبوده و موید این مطلب، بودجه مصوب سازمانی طی سالها و سنوات گذشته و منابع متنابهی است که شهرداری تهران برای رتق و فتق امور جاری و ماموریتهای ذاتی سازمان و صرفاً برای ارتقاء توسعه خدمات رسانی به شهروندان و در قالب کمک ارائه می نماید و پیشنهاد دهندگان موضوع که با نگرش صرفاً اقتصادی به این امر مراتب را مورد پیگیری قرار می دهند باید با همه جانبه نگری و توجه به عمق و کنه اقدامات و فعالیتهای سازمان و اینکه حضور سازمان در این عرصه در جهت انجام یک وظیفه ملی و فرا منطقه ای ( صرف نظر از تبعات اجتماعی، سیاسی، امنیتی مترتب بر موضوع و … و وجود قبور مطهر ۳۰ هزار شهید دوران دفاع مقدس و به نوعی مشاهیر، نام آوران تهران که جملگی آنها به عبارتی بیانگر اهمیت این مکان و شناسنامه شهر تهران هستند) مطرح گردد. تا سازمان و مدیران ذی مدخل شهرداری با دلگرمی و همدلی و همراهی همه مسئولین ذیربط اعم از محل و … زمینه افزایش رضایتمندی و ارتقاء ارائه خدمات در همه بخشها را فراهم آورند.
علی ایحال با عنایت به مطالب مطروحه فوق و جهت حمایت از سازمان بهشت زهرا به عنوان نهادی اجتماعی و خدماتی استدعای صدور دستور موقت مبنی بر توقف اجرای مصوبه شورای اسلامی شهر باقر شهر و نهایتاً رسیدگی و صدور حکم به ابطال مصوبه مذکور را دارد.”

متن تعرفه مورد اعتراض به قرار زیر است:
” تعرفه شماره (۳-۷) تعرفه وضع و برقراری عوارض و بهای خدمات بر احداث گورستان و دفن اموات در حریم شهر باقرشهر توسط سازمان   بهشت زهرا(س)
منشاء قانونی بند ۱۶ ماده ۷۱ قانون موسوم به شوراها و تبصره ۱ ماده ۵۰ قانون مالیات بر ارزش افزوده
ردیف  نوع عوارض ماخذ و نحوه محاسبه
۱ عوارض احداث گورستان و دفن اموات به ازاء هر نفر قبر به عبارتی به ازاء دفن هر نفر متوفات معادل ۱۰% از کل هزینه های دریافتی تحت هر عنوان
توضیحات
با عنایت به اینکه توسعه گورستان بهشت زهرا در حریم باقرشهر موجبات مشکلات فراوانی برای شهروندان باقرشهر فراهم آورده و بار ترافیک سنگینی به خصوص در روزهای آخر هفته (پنجشنبه و جمعه) به این شهر تحمیل نموده و همچنین بهداشت روانی مردم را تهدید و تحت تاثیر قرار داده به عبارتی عارضه های فراوانی بر مردم این شهر تحمیل نموده، بنابراین در راستای جبران عارضه تحمیلی ناشی از توسعه گورستان در حریم باقرشهر و به استناد بند (۲۶) ماده (۵۵) قانون شهرداریها و نیز بند (۱۶) ماده (۷۱) قانون تشکیلات، وظایف شوراها و تبصره (۱) ذیل ماده (۵۰) قانون مالیات بر ارزش افزوده مقرر گردید عوارضی به شرح ذیل بر احداث گورستان و دفن اموات وضع و برقرار گردد:
۱- مقرر گردید سازمان بهشت زهرا به ازاء هر نفر قبر به عبارتی به ازاء دفن هر نفر متوفا معادل ۱۰% از کل هزینه های دریافتی تحت هر عنوانی به حساب شهرداری باقرشهر واریز نماید.
۲- این عوارض شامل کلیه قبوری که در سنوات گذشته در حریم باقرشهر احداث و به صاحبان متوفا واگذار گردیده نیز مشمول این عوارض می باشد و سازمان بهشت زهرا موظف است بر اساس دفاتر مربوطه محاسبه و حقوق شهرداری را پرداخت نماید.
رئیس شورای اسلامی باقرشهر به موجب لایحه شماره ۳۸۳۷/۳/۲-۱۵/۹/۱۳۹۴ مبادرت به ارسال لایحه شماره ۳۱۳۸/۲/۴-۱۱/۵/۱۳۹۴ رئیس شورای اسلامی باقرشهر کرده که متن آن به قرار زیر است:
” ۱- بر اساس مندرجات بند ۲۶ ماده ۷۶ قانون شوراها مصوبات شورای اسلامی هر شهر در حریم و محدوده قانونی آن شهر قابلیت اجرایی داشته و هرگونه تسری موضوع به سایر شهرها برخلاف قانون می باشد. علیهذا به موجب مصرحات و مفاد بند ۱۶ ماده ۷۱ قانون شوراها و تبصره ۱ ماده ۵۰ قانون مالیات بر ارزش افزوده و با التفات به محتویات توافقنامه های فی مابین شهرداری باقرشهر و سازمان بهشت زهرا به تاریخ ۲۳/۷/۱۳۸۷ و ۱۸/۸/۱۳۸۴ با موضوعیت در اختیار گذاردن اراضی در حریم باقرشهر جهت توسعه محیطی و پیرامونی گورستان بهشت زهرا در ضلع شرقی بلوار غدیر جاده قدیم تهران –قم و عدم انتزاع و انقطاع حریم مورد واگذاری از لحاظ تعاریف و تفاسیر حقوقی از ید اجرایی شهرداری باقرشهر با استناد به موارد قانونی فوق الذکر و نظر به اجرای تمام

تعهدات قراردادی شهرداری و شورای اسلامی باقرشهر خود را محق دریافت عوارض اعلامی و تصویبی شورای اسلامی با عنایت به تعرفه مصوب دانسته و عوارض مورد اشاره صرفاً با عنوان عوارض بوده و عنوان دریافت بهای خدمات بر آن اتلاق نمی گردد.
۲- در اینجا حائز اهمیت می باشد خاطر عالی را مستحضر داشت سازمان بهشت زهرا یکی از سازمانهای وابسته به شهرداری تهران می باشد که این نکته بسیار اهمیت دارد که شهرداری تهران حق دخالت و تسری حریم شهر خود را در شهرهای دیگر نداشتـه و صرفاً باید در محدوده و حریم شهر تهران قابلیت اجرا داشته باشند و تسری مقررات وضع شهر به حریم سایر شهرها برخلاف مقررات متقن می باشد و مصوبه شورای اسلامی شهر تهران در خصوص حریم شهر باقر شهر خلاف قوانین و مقررات می باشد.
۳- در پاسخ به اظهار مندرج در بند ۷ و ۸ نامه فوق الذکر باید اشعار داشت موضوع ارائه خدمات توسط شهرداری تهران بوده و همان طور که در مورد فوق عنوان شد موضوع درخواست شورا و شهرداری باقرشهر اخذ عوارض         می باشد نه دریافت بهای خدمات اما در مورد عدم دریافت مالیات بر ارزش افزوده از اموال غیر منقول اعلام می دارد هدف شهرداری باقر شهر دریافت مالیات به هیچ عنوان نیست چرا که منبع و منشاء دریافت مالیات اداره مالیات     می باشد نه شهرداری باقرشهر به عنوان این مطالب توسط سازمان بهشت زهرا(س) به گونه ای فرار از انجام تعهدات در مقابل شهر و مردم باقرشهر بوده و صحبت دیگری را نمی توان برای آن یافت.
۴- در پاسخ به اظهارات بند ۹ نامه فوق الذکر باید اشعار داشت طبق توافقات به عمل آمده اراضی در اختیار گذاشته شده و نه صرفاً واگذاری جهت مالکیت و باید یادآوری نمود حریم شهرها که طبق قانون تعاریف و تقسیمات کشوری ویژگی و مفهوم خود را دارد با توافق و یا عقد قرارداد قابل واگذاری نیست بلکه محتاج به طی پروسه و فرآیند از وزارت کشور و ابلاغ طرحهای بالا دستی می باشد.

  در پایان با التفات به محتویات و توضیحات فوق و اذعان به این نکته که اراضی مورد تنازع در حدود بلافصل و حریم باقر شهر قرار داشته و هدف از تصویب مصوبه توسط شورا اخذ عوارض قانونی می باشد درخواست رد موضوع مطروحه سازمان بهشت زهرا را استدعا داشته و خواهشمند است نسبت به دریافت عوارض حکم صادر فرمایند. ”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۷/۴/۱۳۹۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هيأت عمومي
نظر به اینکه به موجب بند ۲۱ ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، نظارت بر ایجاد گورستان، غسالخانه و تهیه وسایل حمل اموات مطابق با اصول بهداشتی و توسعه شهر از جمله وظایف شورای اسلامی شهر تعیین شده است و با توجه به اینکه طبق بند ۲۶ ماده ۷۱ قانون یاد شده شهرداری باقرشهر در خصوص دفن اموات توسط سازمان بهشت زهرا (س) در محل مورد نظر ارائه کننده خدمتی نمی باشد تا مستحق دریافت نرخ آن باشد، بنابراین تعرفه مورد شکایت در خصوص اخذ ۱۰ درصد از کل هزینه های دریافتی تحت هر عنوان توسط سازمان بهشت زهرا (س) به ازاء دفن هر نفر خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی باقر شهر تشخیص شد و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود./

                                                           مرتضی علی اشراقی
معاون قضایی دیوان عدالت اداری

مطالب مرتبط با عوارض شهرداری را در این نشانی ملاحظه نمایید.