وصول طلب بدون مدرک و سندی که اثبات کننده طلبکار بودن شخص فاقد مدرک است ، هر چند از نظر نتیجه و درصد موفقیت در دادرسی کمی مشکل است ، اما راهکارهای قانونی در پاسخ به این سوأل که آیا بدون مدرک می توان شکایت کرد ؟ در خور توجه و امیدوار کننده است.

می توان موضوع را بدین شکل مطرح نمود که روش گرفتن طلب در جایی که طلبکار فاقد مدرک و سند کتبی است ، چگونه است ؟

در واقع فرض بر این است که شخصی از طرف مقابل مبلغی پول طلبکار است ولی هیچ رسید یا مدرک کتبی مانند فیش بانکی ، رسید پرداخت قرض و … در اختیار ندارد.

بسته به اینکه شخص طلبکار بدون مدرک ، برای اثبات طلب خود دارای شاهد و گواه باشد یا خیر ؟ می توان مراحل زیر را برای وصول طلب خود بدون مدرک و در واقع به عنوان روش گرفتن طلب ، مطرح نمود :

۱- وصول طلب بدون مدرک کتبی به استناد گواهی شهود

شهادت شهود یکی از ادله قانونی اثبات دعوی در حقوق ایران است. طلبکار بدون مدرک کتبی می تواند به استناد شهادت شهود دعوی خود را مطرح نماید.

شهود باید اطلاع دقیق و جزئی در مورد مبنای طلب خواهان داشته باشند و مثلاً در جایی که خواهان مبلغی را تحت عنوان قرض الحسنه به بدهکار پرداخته است شاهد پرداخت قرض باشند.

 زیرا شهادت در این مورد باید مبتنی بر دیده ها و مشهودات باشد.

به نظر می رسد بهتر است حتی با وجود داشتن شاهد برای دادخواهی در مورد وصول طلب بدون مدرک کتبی ، خواهان ( طلبکار ) طی اظهار نامه رسمی مراتب طلبکاری خود و نیز درخواست رد طلب را به بدهکار اعلام دارد.

پس از آن و در صورت عدم اقدام بدهکار نسبت به پرداخت بدهی ، دعوی مطالبه طلب را مطرح نماید.

 هر چند ارسال اظهارنامه برای بدهکار تکلیفی ایجاد نمی نماید ولی ممکن است در پاسخی که برای طلبکار ارسال می دارد ، به نوعی به بدهکاری خود اقرار نماید که در چنین حالتی  روش وصول طلب و مسیر آن تسهیل می گردد.

تنظیم استشهادیه ای که به امضای شهود رسیده و مفاد آن دلالت بر گواهی گواهان ( شهود ) در مورد تأیید ادعای طلبکار مبنی بر طلبکار بودن از خوانده است، پیشنهاد می گردد.

پس به انضمام دادخواست مطالبه طلب ، استشهادیه کتبی و اظهارنامه ارسالی (و در صورت وصول پاسخ اظهارنامه از ناحیه خوانده) ، اظهارنامه ارسالی مشارالیه به دادگاه ارائه می شود.

 در جلسه رسیدگی به شهادت شهود برای اثبات طلبکار بودن ، به شهادت شهود ،استناد و دادگاه نیز می بایست قرار استماع شهادت شهود را صادر نماید.

در جلسه ای که برای شنیدن بیانات و شهادت گواهان  تشکیل می گردد، شهود طبق ادعای خواهان

( طلبکار ) بر صدق و درستی ادعای او ضمن بیان دقیق مشاهدات خود شهادت می دهند .

علی القاعده در چنین حالتی دادگاه رأی به محکومیت خوانده صادر می نماید.

۲- وصول طلب بدون مدرک به استناد سوگند دادن بدهکار

ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد که مبلغی از شخصی طلبکار باشید مثلاً به صورت دستی به وی قرض داده باشید و فرد بدهکار از پرداخت بدهی خود خودداری نماید.

از طرفی هیچکس شاهد موضوع نبوده و مدارک کتبی هم در این باره وجود نداشته باشد.

مصداق واقعی طلب بدون مدرک ، در واقع همین فرض می باشد و گرنه در موردی که شخص برای اثبات طلبکار بودن خود به دادگاه یا شورای حل اختلاف ، شاهد معرفی می نماید ، دارای دلیل اثباتی است.

سوأل این است که با وجود نداشتن مدرک کتبی برای اثبات طلبکار بودن و نداشتن شاهد ، راهی برای اثبات طلب وجود دارد یا خیر ؟

پاسخ این سوأل مثبت است اما نتیجه دعوا بستگی به وجدان شخص بدهکار و میزان پایبند بودن او به اخلاق و پیمان دارد!!

به این توضیح که چون فرد طلبکار مدرکی برای اثبات ادعای خود ندارد به سوگند متوسل می شود.

در این حالت خواهان می تواند از خوانده ( بدهکار ) درخواست نماید که سوگند یاد نماید که بدهکار نیست.

عکس العمل خوانده ممکن است به این صورت باشد که بر بدهکار نبودن خود سوگند یاد نماید که در این صورت دعوی طلبکار رد می شود یا به تعبیر قانون ،ساقط می شود ( از بین می رود ).

اما اگر بدهکار ، سوگند نخورد و یا سوگند را به خواهان واگذار نماید. خواهان بر درستی ادعای خود و طلبکار بودن خود قسم یاد نموده و رأی به نفع او صادر می شود.

ملاحظه می گردد که راستگویی خوانده ( بدهکار ) عامل تأثیر گذار و پاشنه آشیل چنین پرونده ای است.

با این حال هنوز هم کسانی هستند که در چنین موضعی ، با رجوع به وجدان بیدار خود ، در مقام پرداخت بدهی خواهان و بدواً در این مرحله تصدیق ادعای او بر می آیند.

گفتنی است چنانچه طلب بدون مدرک تا میزان ۲۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال می باشد ،رسیدگی به موضوع در صلاحیت شورای حل اختلاف است.

در غیر این صورت برای وصول طلب بدون مدرک بایستی اصولاً به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه نمود.

چنانچه دفاتر خدمات الکترونیک در حوزه قضایی مربوطه تشکیل شده باشد طرح دادخواست و ثبت آن در دفاتر مذکور انجام می گیرد.

پیشنهاد: در دعاوی مطالبه طلب از خدمات وکلای باتجربه در زمینه وصول مطالبات بهره ببرید.

نویسنده : مسعود فریدنی

وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی در تهران

تلفن تماس: ۰۹۱۲۳۹۷۸۱۱۷