اثبات مالکیت با نسق زراعی و مباحث مرتبطی مانند انتقال نسق زراعی با سند عادی با عنایت به مشاع بودن اسناد اصلاحات ارضی و مفروزالرعیه بودن تصرفات در غالب مورد، در یکی از نظریات مشورتی به شماره شماره ۱۳۱۹/۹۹/۷ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۷ مورد تحلیل و سوال قرار گرفته که در زیر درج می گردد:
نظریه مشورتی در خصوص اثبات مالکیت با نسق زراعی
استعلام :
۱- در مواردی بر اساس سوابق ثبتی شش دانگ یک قریه یا منطقه به نام یک شخص ثبت شده و به نام وی سند مالکیت صادر شده است و سپس در اجرای مقررات اصلاحات اراضی به زارعین صاحب نسق واگذار شده است . در این گونه املاک مالکیت زارع صاحب نسق مشاعی ، اما در طبیعت تصرفات وی مفروز است . حال چنانچه زارع صاحب نسق شش دانگ ملک تحت تصرف و مفروزی خود را به موجب سند عادی به دیگری بفروشد .
الف – آیا دعوای خریدار به خواسته اثبات مالکیت مسموع است یا باید دعوای الزام به تنظیم سند رسمی مشاعی به طرفیت مالکان ثبتی و رسمی مطرح کند ؟
ب- با توجه به فرض سؤال ، چنانچه سابقا دادگاه حکم بر اثبات وقوع عقد بيع نه اثبات مالکیت بین فروشنده و خریدار راجع به چنین ملکی صادر کرده باشد ، آیا حکم مذکور برای استماع دعوای خلع ید و قلع و قمع کافی است یا با توجه به رأی وحدت رویه شماره ۶۷۲ مورخ ۱۳۸۳/۱۰/۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور الزاما دعوای خواهان باید مستند به سند رسمی باشد ؟
ج- چنانچه دادگاه راجع به ملک دارای سابقه ثبتی حکم بر اثبات مالکیت صادر کند ، صرف نظر از این که حکم صادره محل تأمل است ، آیا حکم مذکور برای طرح دعوای خلع ید کافی است یا دعوای خواهان در هر حال باید مستند به سند رسمی باشد ؟
۲- چنانچه در دعوای « الف » به طرفیت « ب » به خواسته اثبات مالکیت و خلع ید از ملک مورد نزاع دادگاه حکم بر اثبات مالکیت خواهان و خلع يد « ب » را صادر کند و متعاقبا در دعوای « ج » به طرفیت « ب » به خواسته الزام به تنظیم سند رسمی و تحویل مبیع ، دادگاه حکم بر الزام « ب » به تنظیم سند رسمی و تحویل مبيع صادر کند و در جریان اجرای حکم سند مالکیت هم به نام « ج » صادر شود :
اولاً ، روش حل تعارض بین دو حکم مذکور که محکوم له متعدد و محكوم عليه واحد است ، چگونه خواهد بود ؟
ثانياً ، چنانچه « الف » به استناد رأی مقدم الصدور دادخواست اعتراض ثالث نسبت به رأی موخر به طرفیت « ب » و « ج » مطرح کند ، آیا رأی مقدم الصدور معتبر است و رأی موخر الصدور باید الغا شود ؟ آیا سند مالکیت صادره به نحو مذکور در سؤال رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث را با مانع مواجه می کند ؟ آیا « ج » می تواند دعوای اعتراض ثالث نسبت به رأی مقدم الصدور مطرح نماید ؟
پاسخ :
١- الف : با توجه به این که یکی از ارکان دعوی ، خلاف اصل بودن ادعای مدعی است و مطابق ماده ۲۲۳ قانون مدنی ، اصل بر صحت قرار داده است و تنفيذ صرفا ناظر به معاملات فضولی و اکراهی است ، لذا تنفيذ با تأیید اسناد عادی تحت عنوان بیع نامه ، صلح نامه یا هبه نامه ، دعوی محسوب نشده و قابل استماع نیست ؛ لكن چنان چه منظور خواهان ، اثبات وقوع معامله و اثبات مالکیت باشد ، در این صورت با عنایت به رأی وحدت رویه شماره ۵۶۹ مورخ ۱۰/۱۰/۱۳۷۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور ، چنین خواسته ای ( تنفيذ مبایعه نامه عادی ) نسبت به املای ثبت نشده قابل استماع است و برعکس در مورد املاک ثبت شده ، این خواسته مغایر با مقررات مواد ۲۲ ، ۴۲ و ۴۸ قانون ثبت اسناد و املاک مصوب ۱۳۱۰ با اصلاحات و الحاقات بعدی بوده و قابل استماع نیست ؛ مگر در مواردی که به موجب قانون تجویز شده است ؛ مانند دعوای تأیید تاریخ تنظیم اسناد عادی موضوع تبصره ذیل ماده ۶ قانون اراضی شهری مصوب ۱۳۶۰ .
ب : با عنایت به رأی وحدت رویه شماره ۶۷۲ مورخ ۱/۱۰/۱۳۸۳ هیأت عمومی دیوان عالی کشور صدور حکم بر خلع يد مستلزم اثبات مالکیت است ؛ بنابراین در فرض سؤال صرف وجود حکمی از دادگاه مبنی بر اثبات وقوع بیع در گذشته ، برای صدور حکم خلع ید کافی نیست .
ج : اگر چه رسیدگی به دعوای اثبات مالکیت بدون دعوای الزام به تنظیم سند رسمی انتقال نسبت به املاک ثبت شده فاقد مجوز قانونی بوده و در فرض سؤال که این دعوا رسیدگی و مورد لحوق حكم قرار گرفته است تا زمانی که حکم صادره به قوت خود باقی است ، صدور حكم مبنی بر خلع ید به استناد آن بلامانع به نظر می رسد .
۲- الف : در فرض سؤال باید با بهره گیری از طرق مختلف شکایت نسبت به آراء صادره از جمله اعتراض ثالث و یا اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ رفع تعارض شود .
ب : سند مالکیت فرض سؤال مانع از رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث نیست .
این مطلب با عنوان نظریه مشورتی در مورد اثبات مالکیت با نسق زراعی تدوین گردیده است.
2 دیدگاه
زمینی ۶۰ سال پدر ما در آن کشاورزی میکرده آیا ما میتوانیم به وسیله حق ریشه همه آن زمین را سند کنیم
سلام بر شما
این موارد مشاوره محسوب میشه و مستلزم پرداخت هزینه هست میبخشید که فرصت پاسخ دهی رایگان ندارم.