مرداد ۱۱ ۱۳۹۷
قوانین حضانت فرزند در ایران مبنای پاسخ به سوألات زیر می باشد:
شرایط حضانت فرزند توسط پدر یا مادر چیست؟
حضانت فرزند قبل از طلاق توافقی با کیست؟
قانون جدید حضانت فرزندان چیست؟
آیا گرفتن حضانت دائم فرزند میسر است؟
شرایط سلب حضانت فرزند پدر چیست؟
مراحل گرفتن حضانت فرزند کدامند؟
با بررسی احکام حضانت فرزند در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده به عنوان اصلی ترین قوانین حضانت فرزند در ایران می توان به شکل بهتری دادخواست حضانت فرزند را تنظیم نمود.
احکام و مسائل حضانت فرزندان در دو قانون یاد شده چیست؟
حضانت فرزند در قانون مدنی
ماده۱۱۶۸- نگاهداري اطفال هم حق و هم تكليف ابوين است .
ماده۱۱۶۹- براي حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند ، مادر تا ست هفت سالگی الویت دارد و پس از آن با پدر است . (اصلاحی ۸/۹/۱۳۸۲)
ماده۱۱۷۰- اگر مادر در مدتيكه حضانت طفل با او است مبتلا بجنون شود يا بديگري شوهر كند حق حضانت با پدر خواهد بود.
ماده۱۱۷۱- در صورت فوت يكي از ابوين حضانت طفل با آنكه زنده است خواهد بود هر چند متوفي پدر طفل بوده و براي او قيم معين كرده باشد.
ماده۱۱۷۲- هيچيك از ابوين حق ندارند در مدتيكه حضانت طفل بعهده آنها است از نگاهداري او امتناع كند در صورت امتناع يكي از ابوين حاكم بايد بتقاضاي ديگري يا تقاضاي قيم يا يكي از اقربا و يا بتقاضاي مدعي المعموم نگاهداري طفل را بهر يك از ابوين كه حضانت بعهده او است الزام كند و در صورتي كه الزام ممكن يا موثر نباشد حضانت را بخرج پدر و هر گاه پدر فوت شده باشد بخرج مادر تامين كند.
ماده(۱۱۷۳) در تاريخ ۱۱/۶/۷۶ بشرح زير اصلاح مي گردد:
ماده۱۱۷۳- هرگاه در اثر عدم مواظبت يا انحطاط اخلاقي پدر يا مادري كه طفل تحت حضانت اوست ، صحت جسماني و يا تربيت اخلاقي طفل در معرض خطر باشد ، محكمه ميتواند بتقاضاي اقرباي طفل يا بتقاضاي قيم او يا بتقاضاي رئيس حوزه قضائي هر تصميمي را كه براي حضانت طفل مقتضي بداند اتخاذ كند.
موارد ذيل از مصاديق عدم مواظبت و يا انحطاط اخلاقي هر يك از والدين است :
۱- اعتياد زيان آور به الكل ، مواد مخدر و قمار .
۲- اشتهارد به فساد اخلاقي و فحشاء.
۳- ابتلا به بيماريهاي رواني با تشخيص پزشكي قانوني .
۴- سوء استفاده از طفل يا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقي مانند فساد و فحشاء، تكدي گري و قاچاق .
۵- تكرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف .
ماده۱۱۷۴- در صورتيكه بعلت طلاق يا بهر جهت ديگر ابوين طفل در يك منزل سكونت نداشته باشند هر يك از ابوين كه طفل تحت حضانت او نمي باشد حق ملاقات طفل خود را دارد تعيين زمان و مكان ملاقات و ساير جزئيات مربوطه بان در صورت اختلاف بين ابوين با محكمه است .
ماده۱۱۷۵- طفل را نميتوان از ابوين و يا از پدر و يا از مادري كه حضانت با اوست گرفت مگر در صورت وجود علت قانوني .
ماده۱۱۷۶- مادر مجبور نيست كه به طفل خود شير بدهد مگر در صورتيكه تغذيه طفل بغير شير مادر ممكن نباشد.
ماده۱۱۷۷- طفل بايد مطيع ابوين خود بوده و در هر سني كه باشد بايد به آنها احترام كند.
ماده۱۱۷۸- ابوين مكلف هستند كه در حدود توانائي خود بتربيت اطفال خويش بر حسب مقتضي اقدام كنند و نبايد آنها را مهمل بگذارند.
ماده۱۱۷۹- ابوين حق تنبيه طفل خود را دارند ولي باستناد اين حق نميتوانند طفل خود را خارج از حدود تاديب تنبيه نمايند.
حضانت فرزند قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۲
ماده۴۰ـ هرکس از اجراي حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند يا مانع اجراي آن شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذي نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأي نخستين تا زمان اجراي حکم بازداشت مي شود.
ماده۴۱ـ هرگاه دادگاه (قانون حمایت خانواده) تشخيص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداري و ساير امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است يا در صورتي که مسؤول حضانت از انجام تکاليف مقرر خودداري کند ويا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذي حق شود، مي تواند در خصوص اموري از قبيل واگذاري امر حضانت به ديگري يا تعيين شخص ناظر با پيش بيني حدود نظارت وي با رعايت مصلحت طفل تصميم مقتضي اتخاذ کند.
تبصره ـ قوه قضائيه مکلف است براي نحوه ملاقات والدين با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نمايد. آيين نامه اجرائي اين ماده ظرف شش ماه توسط وزارت دادگستري تهيه مي شود و به تصويب رئيس قوه قضائيه مي رسد.
ماده۴۲ـ صغير و مجنون را نمي توان بدون رضايت ولي، قيم، مادر يا شخصي که حضانت و نگهداري آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بين طرفين يا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل ديگر يا خارج از کشور فرستاد، مگر اينکه دادگاه آن را به مصلحت صغير و مجنون بداند و با درنظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذي حق اين امر را اجازه دهـد. دادگاه درصـورت موافقت با خـارج کردن صغيـر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذي نفع، براي تضمين بازگرداندن صغير و مجنون تأمين مناسبي اخذ مي کند.
ماده۴۳ـ حضانت فرزنداني که پدرشان فوت شده با مادر آنها است مگر آنکه دادگاه به تقاضاي ولي قهري يا دادسـتان، اعطاي حضـانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخيص دهد.
ماده۴۴ـ درصورتي که دستگاههاي اجرائي موضوع ماده (۵) قانون مديريت خدمات کشوري مصوب ۸/۷/۱۳۸۶، ملزم به تسليم يا تمليک اموالي به صغير يا ساير محجوران باشند، اين اموال با تشخيص دادستان در حدود تأمين هزينه هاي متعارف زندگي بايد در اختيار شخصي قرار گيرد که حضانت و نگهداري محجور را عهده دار است، مگر آنکه دادگاه به نحو ديگري مقرر کند.
ماده۴۵ـ رعايت غبطه و مصلحت کودکان و نوجوانان در کليه تصميمات دادگاهها و مقامات اجرائي الزامي است.
ماده۴۶ـ حضور کودکان زير پانزده سال در جلسات رسيدگي به دعاوي خانوادگي جز در موارد ضروري که دادگاه تجويز مي کند ممنوع است.
ماده۴۷ـ دادگاه (قانون حمایت خانواده) در صورت درخواست زن يا ساير اشخاص واجب النفقه، ميزان و ترتيب پرداخت نفقه آنان را تعيين مي کند.
تبصره ـ درمورد اين ماده و ساير مواردي که به موجب حکم دادگاه بايد وجوهي به طور مستمر از محکومٌ عليه وصول شود يک بار تقاضاي صدور اجرائيه کافي است و عمليات اجرائي مادام که دستور ديگري از دادگاه صادر نشده باشد ادامه مي يابد.
آنچه بیان شد با محوریت موضوع قوانین حضانت فرزند در ایران بود که مبنا و مستند تنظیم دادخواست حقوقی حضانت فرزند و دعاوی مربوط به حضانت فرزند می باشد.
تدوین: مسعود فریدنی وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
تلفن تماس: ۰۹۱۲۳۹۷۸۱۱۷
