استرداد ثمن و مبیع – نظریه مشورتی درباره فسخ معامله و اثر آن بر تکلیف طرفین به استرداد عوضین

نظریه مشورتی شماره ۱۷۴۱/۷-۱۳۸۴/۳/۱۸اداره کل حقوقی قوه قضائیه

سوال:آیا در صورت صدور حکم بر فسخ بیع، رد ثمن و مبیع نیاز به تقدیم دادخواست دارد؟

پاسخ:همان طور که طبق ماده ۳۶۲ قانون مدنی ، به مجرد عقد بیع مشتری مالک و بایع مالک ثمن می شود و عقد بیع بایع را به تسلیم مبیع ملزم می نماید، با وقوع فسخ عقد، آثار حقوقی مذکور منتفی می شود و در نتیجه مبیع به مالکیت بایع بر می گردد. به عبارت دیگر ، چون به صراحت ماده ۴۵۹ قانون مذکور ، از حین فسخ ، مبیع مال بایع می شود ، خریدار قانوناً ملزم است که آن را به مالک مسترد نماید . بنابراین ، در فرض صدور حکم بر فسخ بیع و با لازم الاجراء شدن حکم دادگاه اجرای مفاد آن مستلزم استرداد عوضین است و نیاز به تقدیم داد خواست دیگری از جانب طرفین نیست.